1. Situering - casus

De casus, die aanleiding heeft gegeven tot een gerechtelijke procedure, was de volgende.

Een opgemaakte en tevens aanvaarde offerte voor aannemingswerken was op een zeer gedetailleerde wijze opgesteld. De offerte bevatte een uitdrukkelijke omschrijving van de materialen, welk werk in welke ruimte zou worden uitgevoerd en tevens de respectievelijke aantallen en kostprijzen van deze verschillende kostenposten.
Na de volledige uitvoering van de werken bleek de saldofactuur aanmerkelijk hoger te liggen dan oorspronkelijk voorzien. Het saldobedrag bedroeg 20% meer dan de offerte (met vaste forfaitaire prijs). Er waren bovendien geen meerwerken uitgevoerd.

De bouwheer was hier uiteraard niet mee akkoord.

De aannemer had hier meteen een uitleg voor: hij had namelijk een optelfout gemaakt bij het opstellen van de offerte.
Concreet stond er - tussen alle andere kostenposten - een bepaalde kostenpost vermeld met de overeenstemmende kostprijs, evenwel werd dit bedrag niet meegerekend in het algemeen totaalbedrag. Het betrof - aldus de aannemer - om een materiële vergissing in zijn offerte, een loutere misrekening in de optelling van de verschillende posten.

2. Discussie - procedure in eerste aanleg

De bouwheer kon hier niet mee akkoord gaan, om reden dat hij net voor deze aannemer gekozen had omwille van zijn scherpste totaalprijs. De overeenkomst was dan ook tegen een vaste, forfaitaire prijs.
Uiteindelijk beslist de aannemer om de bouwheer te dagvaarden.

De eerste Rechter oordeelde dat ingeval van 'rekenfout', een 'vergissing' of een 'optelfout' de vaste forfaitaire prijs aangepast kan worden. Volgens de eerste Rechter moeten zulke onjuiste optellingen ten alle tijden kunnen worden rechtgezet. In het algemene contractenrecht moeten overeenkomsten, en dus ook de aannemingsovereenkomsten, altijd te goeder trouw worden uitgevoerd en moet er bovendien altijd rekening worden gehouden met de werkelijke wil van de partijen.
Aangezien de offerte tot in het detail uitgewerkt is en dus de kostenpost niet vergeten of verzwegen werd, kan er enkel vastgesteld worden dat het om een vergissing, een optelfout, gaat aldus de eerste Rechter. Zo'n onjuiste optelling kan steeds worden rechtgezet op voorwaarde dat aan de omvang van het werk en de prijs van de individuele posten niets wordt veranderd.
Bij aanneming van werk tegen een vaste prijs kunnen loutere verschrijvingen en misrekeningen zoals onjuiste optellingen waarvan alle gegevens juist zijn, steeds worden aangepast. Een verschrijving of misrekening in een aannemingsovereenkomst tegen een vaste prijs, moet dus altijd mogelijk zijn.

3. Beroepsprocedure - definitieve beslissing

De bouwheer kon zich niet vinden in deze uitspraak en stelde beroep in.

In beroep werd dit vonnis volledig hervormd.

De Rechter in beroep stelde dat bij aanneming van werk onder een offerte wordt verstaan: "een geschreven en ondertekend stuk waarbij de aannemer een verbindend aanbod doet om een bepaald werk tegen een bepaalde prijs volgens een bepaalde prijsafspraak te maken, met een gespecificeerde opgave van de werkzaamheden en de materialen om de voorziening waarvan de vragende partij behoefte heeft, binnen een zekere tijd uit te voeren".

De aannemer is dus tegenover de opdrachtgever gebonden door de offerte die hij heeft opgesteld. De offerte moet beschouwd worden als het aanbod tot het sluiten van een overeenkomst.

Het vergeten optellen van een post in een offerte van een aannemingswerk kan geen aanleiding geven tot een herziening of een verbetering in het kader van een aannemingsovereenkomst tegen een vaste forfaitaire prijs.

Er is een rechtsmatig vertrouwen dat de aannemingsovereenkomst tot stand kwam onder de vermelde voorwaarden zoals beschreven. Hierdoor is de opstelling van de verschillende posten en de duidelijke vermelding van het totaalbedrag correct.
Elke normale, voorzichtige en redelijke persoon mag er immers van uitgaan dat het totale bedrag van de offerte, opgesteld door de aannemer, de prijs is waartegen alle opgesomde werken zullen worden uitgevoerd.

Men kan in casu niet overgaan tot een verbetering van de rekenfout omdat dit niet overeenkomt met de gezamenlijke wil van de partijen.
De materiële vergissing was ook niet van aard om onmiddellijk en overduidelijk in het oog te springen (zoals bv. 900 euro i.p.v. 9.000 euro). Dit blijkt tevens uit het feit dat de fout pas na de uitvoering en facturering van de werken aan het licht kwam.

Indien er twijfel ontstaat, moet de overeenkomst altijd worden uitgelegd in voordeel van de partij die zich heeft verbonden, dus de klant van de aannemer. Er kan dus geen sprake zijn van een aanpassing naar aanleiding van een vergissing, misrekening, optelfout aangezien dit in het nadeel zou zijn van de klant.

4. Besluit

Men kan besluiten dat rekenfouten (optelsommen,...) geen reden zijn om een vaste, forfaitaire prijs aan te passen, in het bijzonder niet wanneer deze niet van die aard zijn om duidelijk in het oog te springen vb. een offerte van € 12.000,00 met een 30 tal kostenposten en er werd per vergissing één materiaalpost van € 1000,00 verkeerdelijk niet meegeteld. Dit zou natuurlijk anders zijn wanneer het om een materiaalpost van € 10.000,00 zou geweest zijn, die elk voorzichtig en redelijk persoon meteen zou kunnen vaststellen.

Stefaan Desrumaux, advocaat