Principe

Crowdfunding is een opkomende en populaire manier om gelden te verzamelen voor het realiseren van een bepaald project. De achterliggende idee is dat de leden van de ‘crowd' elk afzonderlijk een (klein) bedrag investeren en dat deze kleine investeringen bij elkaar het project volledig financieren. Het principe van crowdfunding is dus eenvoudig: men doet beroep op het volk om zijn project gefinancierd te krijgen, niet op de bank.

Internetplatformen

Crowdfunding wordt veelal aangeboden doormiddel van een internetplatform waarop projectaanbieders hun project voorstellen. Kandidaat-investeerders kunnen dan kiezen om al dan niet in een bepaald project van hun keuze te investeren. Vaak wordt er met een drempelbedrag gewerkt, het project gaat pas van start zodra het vereiste bedrag wordt behaald.

De investeerders moeten zich realiseren dat zij een belegging doen wanneer zij een bedrag investeren in een bepaald project. Afhankelijk van het project of de gekozen werkwijze is het immers onzeker of zij hun inzet ooit zullen recupereren, laat staan een meerwaarde zullen realiseren.

Soorten crowdfunding

Praktisch gezien kunnen we drie grote vormen van crowdfunding onderscheiden: (i) participatie in het kapitaal van een onderneming, (ii) crowdfunding als donatie of sponsering en (iii) crowdfunding als lening.

In het eerste geval participeren investeerders in het kapitaal/eigen vermogen van een onderneming, in ruil voor hun investering ontvangen zij aandelen of (al dan niet converteerbare) obligaties. Zij verwerven dus een recht op een deel van de eventuele winst van de onderneming. In het tweede geval wil men investeren in een goed doel, dit houdt in dat de investeerders niets ontvangen in ruil voor hun ‘investering'. Wanneer er echter via een sponsering wordt gewerkt, kunnen de investeerders kortingsbonnen of andere producten ontvangen als tegenprestatie voor hun investering. In het geval van ‘lending-based' crowdfunding, lenen de investeerders gelden aan de projectaanbieder en verwachten zij terugbetaling van hun investering te vermeerderen met intresten.

Wetgevend kader?

Crowdfunding kent geen afzonderlijk wetgevend kader waardoor de huidige financiële wetgeving van toepassing is. Deze complexe wetgeving kenmerkt zich door haar fragmentarisch karakter en voorziet niet in een sluitend en eenvormig kader voor deze opkomende vorm van investeren/beleggen.

Een aanknooppunt kunnen we onder meer terugvinden in de wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten. Daarnaast heeft de FSMA nog enkele mededelingen gepubliceerd dewelke aandachtpunten en interpretaties door de toeziende autoriteiten bevatten.

Toepassing van de wet openbare aanbieding

De wet openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten is van toepassing telkens men een ‘openbare aanbieding' verricht. Onder een openbare aanbieding wordt verstaan: "een in om het even welke vorm en met om het even welk middel tot personen gerichte mededeling verstaan waarin voldoende informatie over de voorwaarden van de aanbieding en de aangeboden beleggingsinstrumenten wordt verstrekt om een belegger in staat te stellen tot aankoop van of inschrijving op deze beleggingsinstrumenten te besluiten, en die wordt verricht door de persoon die in staat is om de beleggingsinstrumenten uit te geven of over te dragen, dan wel door een persoon die handelt voor rekening van laatstgenoemde persoon." (art. 3).

Crowdfunding, zeker wanneer men gebruik maakt van internetplatformen valt per definitie onder dit toepassingsgebied.

Gevolgen toepassing wet openbare aanbieding

De toepassing van de wet op de openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten houdt in dat de aangeboden projecten onder het toezicht vallen van de FSMA, zodat alle documenten etc. voorafgaandelijk gecontroleerd en goedgekeurd dienen te worden door de FSMA. Daarnaast is men als aanbieder in principe verplicht om een prospectus op te maken.

Verder voorziet voormelde wet in een ‘bemiddelingsmonopolie' en een ‘bankmonopolie'.

Dit bemiddelingsmonopolie (zoals opgenomen in art. 13 van voormelde wet) houdt in dat wanneer u een vergoeding/commissie/succesfee vraagt als organisator van een crowdfundingplatform, u in principe een erkende beleggingsonderneming of financiële instelling moet zijn.

Het bankmonopolie is vervat in art. 68bis. Dit artikel bepaalt dat enkel erkende instellingen in België een beroep mogen doen op het publiek (in essentie meer dan 50 personen) om gelddeposito's of andere ‘terugbetaalbare gelden' in te zamelen.

Uitzonderingen

Gelukkig voor (kandidaat-) aanbieders van crouwdfundingplatformen voorziet diezelfde wet ook in enkele uitzonderingen.

Vrijstelling prospectusplicht

Zo is er in art. 18 j) een vrijstelling van de prospectusplicht voorzien indien enkele voorwaarden cumulatief worden nageleefd: (i) per investeerder mag er maximaal 1.000 euro worden ingeschreven, (ii) de totale waarde van het aangeboden project mag het bedrag van 300.000 euro niet te boven gaan en (iii) hierover moet ook duidelijk gecommuniceerd worden in alle documenten gericht aan de beleggers, de maximale inleg per investeerder moet dus worden vermeld.

Uitzondering bemiddelingsmonopolie

Indien de aanbieder van een platform voldoet aan de voorwaarden voor vrijstelling van de prospectusplicht, geniet hij eveneens van een uitzondering op het bemiddelingsmonopolie (art. 55).

Dit houdt in dat het perfect mogelijk is om vergoedingen te vragen voor de werking van het platform.

Uitzondering bankmonopolie

Tenslotte voorziet de wet ook in een uitzondering op het bankmonopolie om van het publiek terugbetaalbare gelden te ontvangen.

Op niveau van de platformaanbieder is de FSMA van oordeel dat art. 68bis niet van toepassing is wanneer de entiteiten die de fondsen van het publiek in ontvangst nemen, er niet vrij over kunnen beschikken en ze niet voor eigen rekening kunnen gebruiken. De organisator van het platform handelt in dat geval immers enkel als lasthebber en de gelden hebben een precieze bestemming. Contractuele clausules die oa. (i) bepalen dat het platform niet vrij over de gelden kan beschikken, (ii) de bestemming van de gelden verduidelijken, (iii) elk gebruik tijdens de wachtperiode verbieden en (iv) voorzien in een storting op geblokkeerde rekening, zijn essentieel.

Op niveau van de projectaanbieder kan art. 68bis wel voor problemen zorgen. Door hun wensen op het vlak van (het ontvangen van) leningen kenbaar te maken op een internetplatform, doen de projectaanbieder een openbaar beroep (ze bereiken immers meer dan 50 personen) voor het ontvangen van terugbetaalbare gelden in de zin van art. 68bis. Bijgevolg is een beroep op een erkende beleggingsinstelling of een financiële instelling noodzakelijk. Ook dit is in principe niet van toepassing indien voldaan is aan de vrijstellingsvoorwaarden op de prospectusplicht.

Private plaatsing

Om de toepassing van bovenstaande wetgeving inzake de openbare aanbiedingen integraal te vermijden, kan u kiezen voor een zogenaamde ‘private placement'. Private plaatsingen vallen immers niet onder het toepassingsgebied van deze wet.

U doet aan private plaatsing wanneer u enkel aanbiedingen doet: (i) aan professionele beleggers of, (ii) aan minder dan 150 personen die geen professioneel belegger zijn of, (iii) waarbij per belegger een investering van minstens 100.000 euro vereist is of, (iv) waarbij de nominale waarde per eenheid ten minste 100.000 euro bedraagt of, (v) waarbij de totale tegenwaarde van het project maximaal 100.000 euro bedraagt.

Conclusie

De techniek van crowdfunding is onderworpen aan de wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten van zodra u een ‘openbare aanbieding' verricht. De toepassing van deze wet heeft tot gevolg dat u verplicht bent om voorafgaandelijk goedkeuring van de FSMA te vragen en dat uw financiering beperkt is tot maximaal 300.000 euro per project waarbij er per investeerder voor maximaal 1.000 euro mag worden ingetekend. Het aanbieden van private plaatsingen kan hier voor een oplossing zorgen omdat in dit geval de wet van 16 juni 2006 niet van toepassing is.

De toepasselijke wetgeving op crowdfunding is dus complex en in veel gevallen hebt u een voorafgaande goedkeuring van de FSMA nodig. Begin er dus niet zomaar aan, maar laat u bijstaan door specialisten terzake.

Voor verdere vragen kan u altijd terecht bij Odigo Advocaten.

Ina Beelen
Advocaat-vennoot
ina.beelen@odigo.eu

Glenn Baeke
Advocaat
glenn.baeke@odigo.eu